Na „Przystanku Historia” IPN odbędzie się krakowska premiera filmu dokumentalnego pt. „Rakowiecka 37. Historia więzienia i aresztu śledczego Warszawa-Mokotów”. Zapraszamy 18 kwietnia 2024 r. do naszego centrum edukacyjnego przy ul. Dunajewskiego 8. Początek projekcji o godz. 17.00, wstęp wolny.

Zwiastun filmu: https://youtu.be/-CstsLmIFxA

W dawnej komunistycznej katowni, w której w czasach stalinowskich torturowano i mordowano największych polskich patriotów, a potem więziono działaczy opozycji politycznej w PRL, mieści się obecnie Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL. Od marca 2022 r. organem prowadzącym tę placówkę jest Instytut Pamięci Narodowej, a samo muzeum nadal pozostaje w fazie organizacji. Sercem projektu są pawilony więzienne – X, w którym więziono bohaterów walk o niepodległość z lat 1945-1956 oraz XII, w którym przetrzymywano opozycjonistów z lat 70. i 80.

Krakowski pokaz ponad 70-minutowego filmu w reżyserii Pawła Woldana zostanie uzupełniony rozmową z udziałem dyrektora Oddziału IPN w Krakowie dr. hab. Filipa Musiała, który do niedawna kierował również muzeum przy Rakowieckiej 37, a także dr. Bartosza Kapuściaka, kierownika muzealnego działu naukowego.

Wczoraj więzienie, dziś muzeum

Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL zajmuje kompleks zabudowań przy ul. Rakowieckiej 37 w Warszawie. W czasach zaborów pierwszą carską tiurmę urządzili tutaj Rosjanie i takie przeznaczenie owego miejsca utrzymało się przez 120 lat, aż do 2020 r. W II Rzeczypospolitej było to jedno z najcięższych więzień dla przestępców pospolitych, podczas II wojny światowej podlegało niemieckiej policji Kripo, ale szczególnie złą sławą okryło się w okresie powojennym. Od 1945 r. przy Rakowieckiej 37 mieścił się areszt Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, zaś po politycznej „odwilży” centralny areszt Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Rakowiecka 37 jest dziś miejscem pamięci o tysiącach patriotów, którzy z bronią w ręku lub metodami politycznymi walczyli o wolną Polskę, już od chwili jej zajęcia przez Armię Czerwoną. Rakowiecka 37 to ziemia, w którą przez niemal półwiecze wsiąkała krew kilku pokoleń Polaków. Przy Ścianie Śmierci – murze zamykającym kompleks od strony zachodniej mordowano działaczy powojennego podziemia niepodległościowego. Prawdopodobniej tutaj zginęli płk Łukasz Ciepliński „Pług”, mjr Hieronim Dekutowski „Zapora”, rtm. Witold Pilecki „Witold” i setki innych bohaterów Polski Podziemnej. W piwnicach tzw. budynku administracyjnego komuniści powiesili gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila” i komisarza Bolesława Kontryma „Żmudzina”.

Po 1956 r. w celach Rakowieckiej zamykano uczestników akademickiego buntu z Marca 1968, tzw. taterników, przemycających do Polski wydawnictwa paryskiej „Kultury”, członków organizacji „Ruch”, a od lat 70. XX wieku – działaczy opozycji, m.in. KOR, ROPCiO, KPN, związkowców i sympatyków NSZZ „Solidarność”, członków „Solidarności Walczącej”, Federacji Młodzieży Walczącej, Ruchu Wolność i Pokój oraz dziesiątków innych środowisk i organizacji, działających w konspiracji oraz jawnie.

źródło: IPN – Kraków